Geschiedenis

De oorsprong

De eerste historische data over Nepal starten in de 7ste – 8ste eeuw voor Christus met de migratie van de Kiratis, een Mongoolse stam, die vanuit China naar de huidige Kathmandu-vallei trokken. Tijdens de heerschappij van de Kirati werd het boeddhisme in Nepal geïntroduceerd. De legendarische Indische keizer Ashoka verbleef ook een tijdje in Patan rond de 2de eeuw voor Christus.

In het begin van de 4de eeuw VC kwamen de Indo-Arische Licchavi-koningen aan de macht. Zij introduceerden het hindoeïsme en betekenden ook de start van het kaste-systeem dat tot vandaag in Nepal bestaat. Hun heerschappij duurde zo’n driehonderd jaar en was een periode van grote culturele bloei.

In de 7de eeuw legde Amsuvarman de basis voor de Thakuri-dynastie. Een listige huwelijkspolitiek met ondermeer een Tibetaanse prins zorgde ervoor dat hij zijn rijk verder kon uitbouwen ondanks veel interne conflicten. In de 10de eeuw stichtte  Thakuri koning Gunakamadeva  dan Kantipur, het huidige Kathmandu.

De Malla-dynastie

Koning Arideva, die aan het worstelen was toen zijn zoon geboren werd en hem daarom de bijnaam Malla (worstelaar) gaf, was in de 12de eeuw de grondlegger van de Malla-dynastie. Onder de Malla koningen kwam de regio rond Kathmandu tot  volle bloei. Een strategische ligging op de handelsroutes tussen China, Tibet en India zorgde voor ongekende economische welvaart en resulteerde in prachtige tempels en monumenten waarvan er vele vandaag de dag nog overeind staan. Ondanks hun tolerantie voor het boeddhisme, verscherpten de Malla-koningen echter het kastesysteem en kwam er een aristocratische elite tot stand die vaak op wrede wijze de inwoners van Nepal onderdrukte.

Vanaf het midden van de 14de eeuw viel Nepal uiteen in verschillende feodale stadstaatjes. Daarbij kwam nog een grote instroom aan Hindu’s op de vlucht voor het moslimgeweld in India. Zij organiseerden zich in kleine Rajput-staatjes in de heuvels en bergen van Nepal.

De koningssteden en de Shah-koningen

De Kathmandu-vallei werd op dat moment gedomineerd door 3 koningssteden ( Bhaktapur, Kathmandu en Patan), elk met hun eigen heersers en leger.  Malla-koning Jayasthiti bracht met geweld de 3 steden onder een centraal bewind. De 3de Malla-dynastie van koning Yaksa Malla bracht Nepal tot een nooit voorheen gekende bloei. Zijn rijk strekte zich uit van Tibet in het noorden tot de Ganges in het zuiden, en van de Kali Gandaki in het westen tot Sikkim in het oosten.

Na zijn dood viel Nepal opnieuw ten prooi aan een immer voortdurende strijd tussen lokale krijgsheren tot in de 18de eeuw de Shah-dynastie zich vanuit het kleine koninkrijkje Ghorka (halverwege tussen Kathmandu en Pokhara) nadrukkelijker op de voorgrond drong.   In 1768 veroverde Prithvi Narayan Shah  de vallei van Kathmandu en bracht zijn hoofdstad naar daar over.

China en de Britten in Nepal

De steeds groter wordende macht van Nepal, irriteerde de Chinezen mateloos en in 1792 brachten zij het Nepalese leger een vernietigende nederlaag toe waarvoor de Nepalezen tot in 1912 zouden betalen aan China. Aan de zuidgrens drongen de Britten zich op die zich ondertussen van zowat het hele subcontinent hadden meester gemaakt. Er werden aanvankelijk enkele verdragen gesloten, maar uiteindelijk kwam het ook met de Britten tot gewapende conflicten waarbij de Britten aan het langste eind trokken. Nepal sloot hierop zijn grenzen en slechts enkele Britse residenten mochten in Kathmandu blijven. Dit isolement werd volgehouden tot in 1951. Nieuwe handelsroutes tussen Tibet en India die Nepal links lieten liggen, werkten dit isolement nog meer in de hand.

In 1846 kwamen na een bloedige staatsgreep de Rana aan de macht. Op het plein van Kot, nabij Durbar Square in Kathmandu, werden honderden soldaten en edellieden afgeslacht in wat later bekend werd als de Kot Massacre. De Rana bleven zo’n honderd jaar aan de macht als almachtige eerste ministers onder de Shah koningen en wentelden zich in luxe, terwijl de rest van Nepal straatarm was.

De oplopende spanning tussen India en China na de Tweede Wereldoorlog bracht Nepal in een bufferzone tussen de 2 grootmachten en met de steun van de Indische Congrespartij kwam de Nepalese Congrespartij aan de macht. De koning vluchtte even het land uit, maar keerde een jaartje later terug en vormde een eenheidsregering van de Congrespartij en de Rana.

Nepal: in de richting van een democratie

Met het aantreden van koning Mahendra in 1955 zette Nepal zijn eerste stappen in de richting van de democratie. De overwinning van de Congrespartij bij de eerste democratische verkiezingen in 1959 zette echter kwaad bloed en de koning greep de macht terug en vaardigde zelfs een verbod uit op politieke partijen. Tot eind jaren 70 bleef Nepal partijloos en werd het bestuurd door de Nationale Panchyat, een soort parlement, dat gekozen werd door regionale panchyats. In de realiteit lag alle macht bij de koning.

Nepal kindTrekking en geschiedenis van NepalKathmandu Nepal

Onder zware druk van de oppositie en van het buitenland (waarvan Nepal grotendeels afhankelijk was) werden kleine wijzigingen aan het panchyat-systeem geduld, maar uiteindelijk was het steeds de koning die de macht opnieuw greep. Corruptie en wanbeheer tierden welig: op een bepaald moment verdween meer dan 50% van de internationale hulp in de zakken van de ministers.

Zwaar straatprotest dat bloedig werd gesmoord en de daaropvolgende druk van buitenlandse sponsors, zorgden er voor dat er uiteindelijk verkiezingen werden gehouden waarbij de Congrespartij als grootste uit de bus kwam, gevolgd door een verbond van Communistische partijen. Een politiek onstabiele situatie die resulteerde in onlusten, hevig straatprotest en verschillende regeringsformules die vaak gebaseerd werden op persoonlijke banden, eerder dan op politieke krachtsverhouden. In 1999 won de Congrespartij dan vrij overtuigend de verkiezingen en leek er een stabiele periode aangebroken.

Het Koningsdrama van Nepal

In 2001 was er echter het Koningsdrama waarbij Nepal de wereldpers haalde. De kroonprins vermoordde er 7 leden van de koninklijke familie waaronder koning Birendra en zijn echtgenote. Nadien pleegde hij zelfmoord.  De minder populaire broer van de koning Gyanendra kwam aan de macht en toonde zich een ‘hardliner’ tegenover de maoistische oppositie. Een heuse burgeroorlog brak uit in Nepal met aanvallen van het regeringsleger en de maoistische guerilla. Buitenlandse toeristen werden echter relatief ongemoeid gelaten, al gebeurde het dat men plots tijdens een trekking geconfronteerd werd met maoistische rebellen en een kleine ‘vrijwillige bijdrage’ diende te betalen.

Recente geschiedenis van Nepal

De noodtoestand werd uitgeroepen en in de nasleep van de War on Terrorism van de Verenigde Staten werd de maoistische guerrilla als een terreurgroep gebrandmerkt en werd er volop gekozen voor een gewapende oplossing van het conflict. Journalisten werden gevangen gezet en kritiek op het regime werd in de kiem gesmoord. Enkele keren was men dicht bij een staakt-het-vuren, maar telkens opnieuw sprongen de onderhandelingen af en werd de strijd nog intenser verdergezet. In 2005 zond de koning het hele parlement huiswaarts en beperkte alle democratische vrijheden. Een eenzijdig staak-het-vuren van de oppositie eindigde in 2006 met massale protesten van zowat alle geledingen van de maatschappij: het parlement werd opnieuw ingesteld en de macht van de koning werd geleidelijk aan ingeperkt waardoor Nepal een seculier land werd. De Maoisten werden ook opgenomen in de regering die zij na enige tijd weer verlieten omdat de hervormingen niet verregaand genoeg waren.

In December 2007 werd de koning uiteindelijk alle macht ontnomen en werd Nepal een democratische republiek.